હનુમાન જયંતિ: શ્રી હનુમાનજીની દિવ્ય ભક્તિનું ઉજવણી પર્વ

શ્રી હનુમાન જયંતિ – 2025

રુદ્ર અવતાર શ્રી હનુમાનજીના જન્મોત્સવ ચૈત્ર શુક્લ પૂર્ણિમા, વિક્રમ સવંત 2081, 12 એપ્રિલ, 2025 ને શનિવારના રોજ છે. વિશ્વભરના હિન્દુઓ દ્વારા શ્રી હનુમાન જયંતિ ઉજવવામાં આવી રહી છે.

ભારતીય પંચાંગ મુજબ, શ્રી હનુમાન જયંતિ ચૈત્ર શુક્લ પક્ષની પૂર્ણિમાના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે વ્રત રાખવાથી અને સાચા મન અને ભક્તિથી હનુમાનજીની પૂજા કરવાથી વ્યક્તિની મનોકામનાઓ ઝડપથી પૂર્ણ થાય છે.

રુદ્રના અવતાર, શ્રી હનુમાનજીએ રાક્ષસ રાવણનો નાશ કરવા અને પૃથ્વી પર ધર્મ સ્થાપિત કરવાના તેમના પ્રયાસમાં શ્રીરામ (ભગવાન વિષ્ણુના અવતાર) ની સેવા અને સહાય કરવા માટે જન્મ લીધો હતો. આમ, હનુમાનજી ભગવાન શ્રીરામના પરમ ભક્ત છે.

હનુમાન જયંતીના આ પવિત્ર પ્રસંગે, ચાલો આપણે શ્રી હનુમાનજીના જીવન પર એક નજર કરીએ અને જોઈએ કે તેમના અવતારમાંથી આપણે શું શીખી શકીએ છીએ.

હનુમાનજી શું દર્શાવે છે?

હનુમાનજી તમારા ઇન્દ્રિયોનું નિયંત્રણ અને સમર્પણના પ્રતીક છે. આ તમારા ધર્મની સેવા કરવા માટે કરવામાં આવે છે, જે ભગવાન શ્રીરામ છે અથવા જીવન હેતુ છે જેના માટે તમે જન્મ લીધો છે. તમારી ઇન્દ્રિયો વાંદરાઓ જેવી છે, જેમને નિયંત્રણમાં રાખવામાં ન આવે તો, તે તમારા મનને સંપૂર્ણપણે વિચલિત અને ખંડિત કરી શકે છે. જોકે, ઇન્દ્રિયોને નિયંત્રણ રાખવામાં આવે ત્યારે, તે ખૂબ જ શક્તિશાળી હશે અને તમારી બધી યોગ્ય ઇચ્છાઓ પૂરી કરશે.

રામાયણના યુદ્ધમાં, જ્યારે લક્ષ્મણ ઇન્દ્રજીતના શસ્ત્રથી ગંભીર રીતે ઘાયલ થયા હતા અને મૃત્યુની અણી પર હતા, ત્યારે હનુમાનજીને મૃત્યુ પામેલા રાજકુમારને પુનર્જીવિત કરવા માટે હિમાલયના શિખરો પરથી સંજીવની ઔષધિ લાવવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું. કઈ ઔષધિની જરૂર છે તે સમજવામાં અસમર્થ, હનુમાનજીએ આખા પર્વતને ઉપાડી લીધો અને લક્ષ્મણની મદદ માટે પાછા ઉડી ગયા. આ ઇન્દ્રિયોની શક્તિ છે જ્યારે તેઓ કાબૂમાં આવી જાય છે.

રાવણનું લંકાનું સુવર્ણ રાજ્ય એ ભ્રામક સપનાના કિલ્લાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે જેમાં મન ક્યારેક ફસાઈ જાય છે. હનુમાનજીએ તે કિલ્લાનો નાશ કરવામાં અને ચેતના (સીતા) ને તેના ધર્મ અથવા ભગવાન શ્રીરામમાં પાછી લાવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી જેથી તે તેના જીવન હેતુને પૂર્ણ કરી શકે.

ઇન્દ્રિયોનું બંધન

તમારા વિક્ષેપો ઇન્દ્રિય આનંદને કારણે હોઈ શકે છે. તમે મિત્રો, ટેલિવિઝન, મોબાઇલ ફોન સાથે વધુ પડતા જોડાયેલા હોઈ શકો છો, અથવા દારૂ, તમાકુ અથવા ડ્રગ્સ જેવા વ્યસનો ધરાવી શકો છો. જાણો કે જીવનનું દરેક વિક્ષેપ – પછી ભલે તે સંપત્તિ હોય, વ્યસન હોય કે સ્ત્રીઓ – તમને તમારા જીવનના હેતુથી દૂર લઈ જાય છે અને તમને નબળા અને શક્તિહીન બનાવે છે, અને કાલ્પનિક ગુલામ બનાવે છે.

શ્રી હનુમાનજી વાયુના પુત્ર છે, જે પવન છે અને તે પાંચ ઇન્દ્રિયોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે – એટલે કે ગંધ, સ્વાદ, દૃષ્ટિ, સ્પર્શ અને શ્રવણ. શ્રી હનુમાનજીએ પાંચેય ઇન્દ્રિયો પર પ્રભુત્વ મેળવ્યું હતું, જે બ્રહ્માંડના પાંચ મૂળભૂત તત્વો – પૃથ્વી, પાણી, આકાશ, અગ્નિ અને વાયુનું પણ પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.

શ્રી હનુમાનજી પાસેથી શીખો

શ્રી હનુમાનજીની આ જન્મજયંતિ પર, તમારી ઇન્દ્રિયો પ્રત્યે જાગૃત થવાનો અને શિસ્તનો અભ્યાસ કરવાનો સમય છે. તમારી ઇન્દ્રિયોને તાલીમ આપો જેથી તેઓ તમને તમારા જીવન હેતુ અથવા ધર્મનું નિષ્ઠાપૂર્વક પાલન કરવામાં મદદ કરે.

શ્રી હનુમાનજી, પંચમુખી હનુમાનજી તરીકે અવતાર લઈને, અહિરાવનને મારવા માટે પાંચ અલગ અલગ દિશામાં પાંચ દીવાઓ બુઝાવી દીધા. આ પાંચ દીવાઓ પાંચ ઇન્દ્રિયોનું પ્રતીક છે.

શ્વાસ નિયંત્રણ (પ્રાણાયામ) દ્વારા અથવા ધ્યાન, મંત્ર જાપ અને 14 મુખી રુદ્રાક્ષ ધારણ કરીને આ પાંચ ઇન્દ્રિયો પર કાબુ મેળવવાથી વ્યક્તિ પોતાના જીવનના હેતુને વળગી રહીને આત્મ-નિયંત્રણ, જ્ઞાન અને શક્તિ પ્રાપ્ત કરવામાં મદદ મળે છે.

તમારા ધર્મનું પાલન કરો

શ્રી હનુમાનજીને અપાર સામર્થ્ય, જ્ઞાન અને શક્તિનો આશીર્વાદ મળ્યો હતો. આજે પણ લોકો તેમની પૂજા સારા શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય, શાણપણ અને જ્ઞાન માટે અને દુર્ભાગ્ય અને અનિષ્ટ સામે રક્ષણ માટે કરે છે. શ્રી હનુમાનજી શુદ્ધ ભક્તિ, દૈવી પ્રત્યે સંપૂર્ણ શરણાગતિ અને અહંકારની સંપૂર્ણ ગેરહાજરીનો સાર છે.

જ્યારે ભગવાન શ્રીરામ સ્વર્ગમાં ગયા, ત્યારે તેમણે શ્રી હનુમાનજીને પૃથ્વી માતાની રક્ષા કરવા માટે પાછા રહેવા કહ્યું અને શ્રી હનુમાનજી પાછા રહેવા માટે સંમત થયા.

આ રીતે, જ્યારે તમે તમારા જીવનના હેતુને અનુસરી લો છો અને તમારા નશ્વર શરીરને છોડવાનો સમય આવે છે, ત્યારે તમારા જીવનના હેતુનો અનુભવ રહેશે. આવનારા વર્ષોમાં દુનિયાને તેનો લાભ મળશે. જેમ હનુમાનજી કાયમ માટે પાછળ રહ્યા, તેમ તમારા જીવનના કાર્યના ફળ તમે પૃથ્વી છોડી ગયા પછી પણ લાંબા સમય સુધી જીવંત રહેશે. તુલસીદાસ, શંકરાચાર્ય, નરસિંહ મહેતા, મીરાંબાઈ, પુજ્ય ત્રિકમજી બાપુ વગેરે જેવા ભક્તોને તેમના દેહાવસાન પછી પણ દુનિયા દ્વારા યાદ અને પ્રશંસા કરવામાં આવે છે. આ રીતે, જ્યારે નશ્વર શરીરનો નાશ થાય છે ત્યારે ફક્ત શ્રી હનુમાનજી જ રહે છે.

શ્રી હનુમાનજીની પ્રાર્થના

હનુમાન ચાલીસા એ શ્રી હનુમાનજીની કૃપા મેળવવા અને તેમના આશીર્વાદ મેળવવા માટે ખૂબ જ શક્તિશાળી ગ્રંથ છે. હનુમાન ચાલીસાના અંતે, છેલ્લા શ્લોકોમાં કહેવામાં આવ્યું છે:

જો યહ પઢૈ હનુમાન ચાલીસા
હોય સિદ્ધિ સાખી ગૌરીસા

અર્થ:  જે લોકો આ ગ્રંથને ભક્તિભાવથી અને પૂર્ણ શ્રદ્ધાથી વાંચશે, તેઓ બંધનમાંથી બહાર આવશે અને પૂર્ણતા પ્રાપ્ત કરશે (સિદ્ધ બનશે).

જય શ્રી રામ…